Kâ’b Bin Zeyd Bin Kays Kimdir?
كَــعْــبُ بْــنُ زَ يْــدُ بْــنُ قَــيْــس
Baba Adı : Zeyd bin Kays, bin Mâlik.
Anne Adı : Leyla bint-i Abdullah.
Doğum Tarihi ve Yeri : Tarih yok, Medine doğumludur.
Ölüm Tarihi ve Yeri : Hicri 5. Miladi 627 yılında Hendek Savaşı-nda şehid oldu.
Fiziki Yapısı : Bilgi yok.
Eşleri : Su’ayde Ümmü’r-Reyyâ bint-i Abduamr.
Oğulları : Abdullah.
Kızları : Cemile.
Gavzeler : Bedir, Uhud, Bi’ri Mâune Hendek.
Muhacir mi Ensar mı : Ensâr’dan dır.
Rivayet Ettiği Hadis Sayısı : Bilgi yok.
Sahabeden Kim ile Kardeşti : Bilgi yok.
Kabile Neseb ve Soyu : Kâ’b bin Zeyd bin Kays bin Mâlik bin Kâ’b bin Hârise bin Dinar bin Necar el-Ensari el-Neccari dır.
Lakap ve Künyesi : Bilgi yok.
Kimlerle Akraba idi : Bilgi yok.
Kâ’b Bin Zeyd Bin Kays'ın Hayatı
İslâm tarihinde iki tane Kâ’b bin Zeyd adında meşhur sahabi vardır. Bunlardan birinin ismi bile ihtilaflıdır Kâ’b bin Zeyd veya Zeyd bin Kâ’b’dır, bu da Ensâr’dan ve Dinar Oğullarındandır. Bizim burada anlatacağımız ise: Kâ’b bin Zeyd bin Kays (r.a) Medine doğumlu olup doğum tarihi ise bilinmememktedir. Kendisi Ensâr’dan dır. Hicretten hemen önce Müslümanlığı kabul etmiş, Medineli Müslümanların ilklerindendir. Dini ilimleri ğayet iyi öğrenmiş ve hafız Kûr’ân, ve ehl-i kurrâdan olup ilim ve fudala’i-Sahabedendir.Kâ’b bin Zeyd (r.a), ilk olarak Resûlullâh (s.a.v) ile Bedir Ğazvesi’ne iştirak etmiştir. Bundan dolayı ehl-i Bedir veya Âshâb-ı Bedir olma sıfatını kazanmıştır. Bedir Ğazvesi’nden sonra Hicri 3.yılda yapılan Uhud Ğazve-si’ne iştirak etmiş ve bu Ğazvede büyük bir cesaret göstermiştir. Daha sonra aynı yıl içinde Resûlullâh (s.a.v) tarafından Necid’de ikamet eden Beni Âmir kabilesine İslâmı anlatmak ve onları Müslümanlığa dâvet etmek için kırk kişilik tebliğ ğrubunun arasında gönderildi.Ancak, daha Beni Âmr kabilesine gidemeden yolda yani Bi’ri Mâune mevkiinde Ebû Berâ bin Mâlik bin Câ’fer’in yeğeni Âmir bin Tufeyl tarafından karşılanarak, Useyye, Ril ve Zekvan boylarının yardımı ile kuştıldılar. Yapılan çarpışmada, ehl-i İlmin hepsi şehid düştü. Kâ’b bin Zeyd de çok ağır bir yara aldı. Düşmanlar onu can çekişirken bıraktılar. Ancak daha sonra Bi’ri Mâune şehidleri arasında ölmediği anlaşılarak oradan alınıp hemen tedavisine başlandı. sür’atle iyileşti ve Hendek Savaşı-‘na kadar yaşadı.Kâ’b bin Zeyd (r.a), Hendek Savaşı sırasında bütün âilesi ve gücüyle hendek kazımında bulundu. Bu arada çeşitli sıkıntılar çekti, ve aç kaldı. Resûlullâh (s.a.v)’in birçok mucizelerine bizzat şahid oldu. Kâ’b bin Zeyd Hendek Savaşı’nın en kırıtik zamanlarından birinde bir rivayete göre:Hz.Ömer’in henüz Müslüman olmamış olan kardeşi Dırâr bin Hattab tarafından şehid edildi. Diğer bir rivâyete göre ise, Ümeyye bin Rebiâ, bin Sahr, ed-Düeli tarafından atılan bir ok ile şehid olmuştur. Ehl-i ilim ve kırâet sahibi olan bu büyük sahabi Hicri 5. Miladi 627 yılında şehid olduğundan kendilerinden hadis rivâyet edilmesi mümkün olamamıştır. Kâ’b bin Zeyd (r.a)’in âile bireyleri hakkında bir kayıt bulunmamaktadır. 1Kâ’b bin Zeyd (r.a)’ın ismi gerçektende Bi’ri Mâune Vak’ası olayın-da ismi geçen sahabilerden olduğu görülür. Fakat bu olayda kendisi ile ilgili hiçbir haber olmadığı için. Merak edenler Bi’ri Mâune olayının geniş anlatıldığı sahabilerin hayatlarının anlatıldığı bölümlere baksınlar. 2Musa bin Ukbe, onu İbn-i Şihâb’dan naklen Bedir Savaşı’nda bulu-nanlar arasında saydı. İbn-i İshak da böyle andı. Hendek’de şehid düştü. İbn-i İshak dedi ki: “-Serseri bir ok ona isabet edip öldürdü!”Vâkidi der ki: “-Onu Dırâr bin el-Hattâb öldürdü!”Ebû Nuaym, bunu Ğifâr Kabilesi’ne mensub olan kadın hakkındaki kıssasında nakletti de, bunda hata etti. Çünkü Zeyd bin Kâ’b adında başka bir kimsedir. Kimine göre Kâ’b bin Zeyd’dir. 3Şübhesiz ki en doğrusunu Allâh bilir. Allâh, onlardan razı olsun.1- Ashab-ı Kirâmın Meşhurları-s-521. Hayati Ülkü. Sebat Neşriyat İst.1982
2- Bir’i Maune Ashabından Haram bin Milhan ismine bakılsın.
3- el-İsabe İbn-i Hacer el-Askalani-4-156-No-7417