Kudame Bin Maz’ûn Kimdir?
قُــدَامَـة ُبْــنُ مَـظْـعُــو ن
Baba Adı : Maz’ûn bin Hubayb, bin Vehb, bin Huzafe.
Anne Adı : Ğuzeyye bint-i Huveyris bin el-Anbes.
Doğum Tarihi ve Yeri : Miladi 590. yılda Mekke’de doğmuştur.
Ölüm Tarihi ve Yeri : Hicri 36. Miladi 657 yıllarında Medine’de vefat etti. Kabri Medine’de Cennetü’l-Bâkî’de dir.
Fiziki Yapısı : Uzun boylu ve esmer tenli idi. Ağaran saç-larını boyatmazdı.
Eşleri : 1-Hind bint-i Velid, 2-Fâtıma veya Reyta bint-i Ebî Süfyan, 3-Safiyye bint-i Hattab ve ümmü veledleri.
Oğulları : Ömer.
Kızları : Fâtıma, Âişe, Remle, Hafsa.
Gavzeler : Bedir, Uhud, Hendek gibi bir çok savaşlar.
Muhacir mi Ensar mı : Bir ve ikinci Habeşistan, Medine, Muhacir.
Rivayet Ettiği Hadis Sayısı : Bilgi yok.
Sahabeden Kim ile Kardeşti : Bilgi yok.
Kabile Neseb ve Soyu : Kudame bin Maz’ûn bin Hubayd bin Vehb bin Huzafe bin Cumah.
Lakap ve Künyesi : Ebû Ömer.
Kimlerle Akraba idi : Osman, Abdullah, Saib, Kuteyle, Zeyneb bint-i Maz’ûnların kardeşleri, Hz.Ömer’in amcazadesi ve eniştesi, bacısı Safiyye bint-i Hattab ile evliydi. Hz.Ömer’de onun bacısı Zeyneb bint-i Maz’ûn ile evliydi. Kayın enişte olurlardı.
Kudame Bin Maz’ûn'un Hayatı
Kudame bin Maz’ûn (r.a) İslâm’ın ilk günlerinde Darü’l-Erkam’dan önce Müslüman olmuştur. Babası: Maz’ûn bin Hubayd bin Vehb bin Huzafe bin Cûmahi’dir. Annesi: Ğuzeyye bint-i Huveyris bin Anbes bin Vehban bin Vehb bin Huzafe bin Cumahi’dir. Takriben, Miladi 590. yılda Mekke’de doğmuştur. Kureyş kabilesinin Beni Cumah koluna mensubdur. Oğlu Ömer’den dolayı künyesi Ebû Ömer dir. Hicri 36. Miladi 657 yılların-da Medine’de 67 yaşlarında iken vefat etti. Kabri Medine’de Cennetü’l- Bâkî’dedir. Fiziki Yapısı ise: Uzun boylu ve esmer tenli idi. Ağaran saçla-rını boyatmazdı.Hanımları:1-Hind bint-i Velid, bu kadınla olan evliliğinden Fatıma, ve Ömer adlı çocukları oldu. 2-Fâtıma veya Reyta bint-i Ebû Süfyan, bu kadındanda; Âişe, adlı kızı oldu. 3-Safiyye bint-i Hattab, Hz.Ömer (r.a)’in bacısıdır. Hz.Ömer’ın bacısı Safiyye ile olan bu evliliğinden kızı Remle dünyaya geldi. 4-Ümmü Veledi olan cariyesinden de Hafsa adlı bir kızı olmuştur. Kendisi, Hz.Ömer’in eniştesi Hz.Ömer’de onun eniştesi idi.Kudame bin Maz’ûn’un, Osman, Abdullah, Sâib isimlerinde üç tane erkek kardeşi, Kuteyle ve Zeyneb adlarında iki tane kız kardeşi vardı. Osman, Abdullah, Saib, ve Kuteyle anne baba bir kardeştirler. Kudame ve Zeyneb ise anneleri ayrı baba bir kardeştirler. Kudame (r.a)’in annesi, Ğuzeyye bint-i Huveyris’dir. Zeyneb’in annesi ise Rayda bint-i Abdüamr-’dır. Zeyneb (r.a), Hz.Ömer’in hanımıdır. Kudame (r.a)’ın tüm kardeşleri Müslüman olmuş ve çok hayırlı hizmetlerde bulunmuşlardır.Kudame bin Maz’ûn (r.a) İslâm dinini ilk kabul eden kişilerdendir. Dolaysiyle kendisi sabikunu evvelindendir İslâm dinini kabul edince, Mekke müşrikleri tarafından çeşitli işkencelere uğratılmış, bu yüzden kendisi ve diğer iki kardeşi Osman İbn-i Maz’ûn ile Abdullah bin Maz’ûn ile beraber birinci ve ikinci Habeşistan hicretlerinde bulunmuş ve orada bir müddet kalmışlardır.Resûlullâh (s.a.v) ile ashabının Medine’ye hicret ettiklerini duyunca hemen Habeşistandan Medine’ye hicret etmişler. Resûlullâh (s.a.v) onları Ensâr’dan, Abdullah bin Seleme el-Aclani’nin evine yerleştirdi. Daha sonra bu âileye Medine’de bir arazi tahsis etti, ve evlerinin yerini kendi elleri ile çizerek belirledi. Kudame bin Maz’ûn (r.a) Bedir, Uhud, Hendek Ğazveleri başta olmak üzere, Resûlullâh (s.a.v) ile birlikte bir çok savaşlara katıldı. Resûlullâh (s.a.v), kendisini İran Kisrası’nın valisi olan Münzir bin Sâvâ’-dan toplanan cizyeyi teslim almak üzere elçi olarak Bahreyn’e gönderdi.Resûlullâh (s.a.v)’in vefâtından sonra, Hz.Ebû Bekr (r.a)’ın hilafet devrinde irtidat hadiselerinde mürtedlerle savaşmıştır. Daha sonra Suriye taraflarındaki birçok fetihlerde aktif görevlerde bulundu. Hz.Ömer (r.a)’ın döneminde çocukları Abdullah ve Hz.Hafsa’nın dayıları olan Kudame bin Maz’ûn’u Bahreyn’e vali olarak gönderdi. Abdülkays kabilesinin reisi ve efendisi, Cârûd bin Muâlla, Bahreyn’den geldi ve Hz.Ömer’i görüp: “-Ey Mü’minlerin Emîri, Bahreyn’e vali tayin ettiğiniz Kudame’nin içki içip sarhoş olduğunu gördüm. Gelip size bildirmeyi vazife addettim. Allâh’ın emri de böyledir!”dedi.O zaman halife Hz.Ömer (r.a): “-Onun içki içtiğine dair başka şahid var mı?”diye sordu.Ebû Hüreyre (r.a): “-Ben, onu içki içerken görmedim. Fakat sarhoş bir halde kusarken gördüm!”dedi.Halife Hz.Ömer (r.a): “-Tam şahidlik yapıyorsun!”dedi.Kudame bin Maz’ûn’a derhal haber göndererek, Bahreyn’den gelme-sini emretti. Kudame gelince Cârûd, Hz.Ömer’e: “-Allâh’ın emrettiği cezayı ver!”dedi.Halife Hz.Ömer (r.a): “-Sen, bu adamın dostu musun, düşmanı mı?” diye sordu. O da: “-Dostuyum!”deyince,Halife Hz.Ömer (r.a): “-Şahidliğini yaptın daha ne istiyorsun?”dedi.Bunun üzerine Cârûd sustu. Sonra yine: “-Bu adamın cezasını ver!”dedi.Halife Hz.Ömer (r.a) şöyle dedi: “-Seni davacı olarak gibi görüyorum. Yanında bir tek şahidin var!”Cârûd bin Muâlla: “-Allâh’ı şahid tutarım ki söylediğim doğrudur!”dedi.Hz.Ömer (r.a): “-Dilini tut! Sonra fena yaparım!”dedi.Cârûd: “-Yâ Ömer, ya Emirel Mü’minin! İçkiyi senin yakının içsin. Sen beni cezalandır. Doğru mu bu?!”dedi.Ebû Hüreyre (r.a): “-Ey Mü’minlerin halifesi, eğer, sen, bizim şahidliklerimizden şübhe ediyorsan, Velid’in kızı Hind’e sor. Çünkü o, Kudame bin Maz’ûn’un hanımıdır!”dedi.Hz.Ömer, Velid’in kızı Hind’e haber gönderib şahidlik yapıp yapma-yacağını sordu. Kadın’da, Allâh için kocasının âleyhine’de olsa doğru şahidlik yaptı.Bunun üzerine Hz.Ömer, Kudame’ye: “-Şer-i cezayı tatbik edeceğim!”dedi.Kudame bin Maz’ûn: “-Söylediğiniz gibi içmiş olsam da beni cezalandıramazsın!”dedi.Halife Hz.Ömer (r.a): “-Neden miş o ?”diye sordu.Kudame şöyle cevab verdi:“-Allâh-u Teâlâ şöyle buyuruyor: “-Îmân edib amel-i salih işleyenler, fenalıktan sakınıp inanırlar ve iyi işler işlemekte devam ederler, sonra vazifelerine riâyet edip, Allâh’a hakkıyla kulluk eder ve başkalarına da iyilik ederlerse, haram olunmadan evvel yediklerinden dolayı onlara vebal yoktur” 1Halife Hz.Ömer (r.a): “-Hayır yanlış tevil yapıyorsun! Allâh’dan hakkıyla korksan, haram kıldıklarından kaçınırsın!”dedi.Sonra, oradaki halka dönerek: “-Kudame’ye had cezası olarak sopa vurulmasına ne diyorsunuz?” diye sordu.Oradakiler: “-Hastayken sopa vurulmasına karşıyız!”dediler.Bunun üzerine o gün had cezası tatbik edilmedi. Aradan birkaç gün geçti. Nihayet bir gün, Hz.Ömer (r.a), Kudame bin Maz’ûn’a sopa vurul-masına karar verdi.Halk da: “-O böyle ağrı sızı çekerken, cezanın tatbik edilmesine karşıyız!” dediler. O zaman, Hz.Ömer: “-Benim cezayı tatbik etmeden, mesul olarak yüce Allâh’ın huzuruna çıkmamdan sa, onun dayak altında can vererek Allâh’a kavuşması daha evlâdır. Bana sağlam bir sopa getirin!”dedi.Sonra, Kudame’ye sopa vurulmasını emretti. Böylelikle ona had cezası tatbik edilmiş oldu. Bu meseleden sonra Kudame, Hz.Ömer’e çok kızdı ve küstü. Sonra da Hac için Mekke’ye gitti. Hz.Ömer’de Mekke’ye gitmişti. Hac farizasını ifa edip de, geriye döndüklerinde, Hz.Ömer (r.a), Sûkya mevkiinde konakladı ve uykuya daldı. Uykudan uyanınca:“-Bana, derhal Kudame bin Maz’ûn’u bulup getirin. Vallâhi rüyamda birisi geldi ve bana: “-Kudame’nin gönlünü al. O senin kardeşindir!”dedi. “-Kudame’yi hemen bulup getirin!”dedi.Kudame bin Maz’ûn’a gelip, Halife Hz.Ömer’in onu çağırdığını söy-lediler. Gitmek istemedi. Hz.Ömer zorla getirmelerini emretti. Yanına gelince de onun gönlünü aldı. Onun için hayır duâda bulundu. Onu tekrar Bahreyn’e vali tayin etti. 2Abdurrezzak da ibn-i Cüreyc, Eyyüb’dan naklen der ki: “-Kudame bin Maz’ûn’dan başka Bedir Ashabı’ndan hiç kimseye şarab içme hususunda hadd tatbik edilmedi!” 3Bununla Resûlullâh’dan sonraki zamanı kastediyor.Hz.Ömer, Hz.Osman devirlerini gören ve birçok yararlı işler yapan, Kudame bin Maz’ûn (r.a), Hz.Ali (r.a)’ın hilafeti döneminde Medine’ye yerleşmiş ve oldukça yaşlanmış ve hastalanmıştı. Hicri 36 Miladi 657 yılla-rında 68 yaşlarında iken İbn-i Sa’d’a göre 86 yaşlarında Medine’de vefât ederek Cennetü’l-Bâkî kabristanlığına defnedildi. Kendisinden hadis rivâyet edildiğine dair herhangi bir bilgi yoktur.Şübhesiz ki, en doğrusunu Allâh bilir. Allâh, onlardan râzı olsun.1- Maide-93
2- M.Yusuf Kandehlevi Hadislerle Müslümanlık-5-963
3- el-İsabe İbn-i Hacer el-Askalani-4-58-No-7093
