Hârice bin Zeyd Kimdir?
Baba Adı : Zeyd bin Ebî Züheyr.Anne Adı : Seyyide bint-i Amr, bin Ubeyd, bin Gayyan, bin Amr, bin Hâtma, bin Evs’dir.
Doğum Tarihi ve Yeri : Tarih yok, Medine doğumludur.
Ölüm Tarihi ve Yeri : Hicri 3. Miladi 625 yıllarında Uhud Savaş-ın’da şehid oldu. Kabri Medine-i Münevvere’de Uhud şehidliğindedir.
Fiziki Yapısı : Bilgi yok.
Eşleri : Huzeyle bint-i Utbe.
Oğulları : Zeyd bin Harice.
Kızları : Habibe bint-i Hârice, Hz.Ebû Bekr’in eşi.
Gavzeler : Bedir, ve Uhud.
Muhacir mi Ensar mı : 2. Akabe bey’atı’nda bulunan Ensâr’dan dır.
Rivayet Ettiği Hadis Sayısı : Bilgi yok.
Sahabeden Kim ile Kardeşti : Hz.Ebû Bekr (r.a) ile din kardeşidir.
Kabile Neseb ve Soyu : Hârice bin Zeyd bin Ebî Züheyr bin Mâlik bin İmrülkays bin Mâlik el-Egarr bin Sâ’lebe bin Kâ’b bin el-Hazrec bin el-Hâris bin el-Hazrec el-Ensâri el-Hazreci.
Lakap ve Künyesi : Ebû Zeyd.
Kimlerle Akraba idi : Hz.Ebû Bekr (r.a)’in kayınpederi, Ensâr dan Uhud şehidi Sa’d bin Rebi’nin ana bir kardeşi veya amcası oğludur.
Hârice bin Zeyd'in Hayatı
İslâm tarihinde, iki tane meşhur Hârice bin Zeyd, adında sahabi var-dır, bunların ikisi de, hem Hazreci, hem, Ensâri, hem Bedir Âshabıdırlar. Bunlardan birincisi, Hârice bin Zeyd el-Hazreci’dir ki, Hazrec kabilesinden olup, Hz.Osman (r.a)’ın devrinde vefat etmiştir. İkincisi ise; bizim burada anlatmaya çalışacağımız kişi; Hârice bin Zeyd bin Ebi Züheyr (r.a)’dır ki. kendisi Medine doğumludur. Ancak onun hangi tarihte doğduğu bilinme-mektedir. Ebû Bekr (r.a)’in hem kayınbabası hemde din kardeşi olan bu sahabinin âile bireyleri hakkında geniş bilgi elimizde mevcud değildir.Babası;Zeyd bin Ebî Züheyr’dir. Annesi ise; Seyyide bint-i Amr, bin Ubeyd, bin Gayyan, bin Amr, bin Hâtma, bin Evs’dir.Hârice bin Zeyd (r.a), son akabe bey’atı’nda bulunmuş ve Müslüman olmuştur. Bedir Mücahidlerindendir. Hz.Ebû Bekr (r.a), Medine’ye hicret ettiği zaman onun evinde kalmıştı. Resûlullâh (s.a.v), onu, Hz.Ebû Bekr ile din kardeşi ilan etmişti. Hârice bin Zeyd, Sa’d bin Ebî Rebi ile anne bir kardeş idiler. 1Hz.Ebû Bekr (r.a), daha sonraki yıllarda, Hârice bin Zeyd’in kızı Habibe (r.a) ile evlenerek ona damat olmuştur. Bu evlilikten ise; Ümmü Külsüm adında ki, kızları olmuştur.Hârice bin Zeyd, Bedir ve Uhud Savaşları’na katılmış olub, Uhud Savaşı’nda şehid olmuştur. Hârice bin Zeyd Uhud Savaşı’nda şehid oldu-ğu zaman, ana bir kardeşi olan Sa’d bin Rebi ile aynı kabre konulmuştur. 2Uhud Savaşı’nda, Abbâs bin Ubâde, Hârice bin Zeyd, ve Evs bin Erkam, yüksek sesle:“-Ey Müslümanlar topluluğu! Vallâhi sizin bu uğradığınız müsibet Resûlullâh (s.a.v)’e karşı isyanınızın bir eseri ve neticesidir. O, size, sabrve sebat ederseniz yardıma kavuşacağınızı vad etmişti!”dediler.Abbâs bin Ubâde, başından miğferini çıkardı, Hârice bin Zeyd’e: “-Zırhımı miğferimi sana vereyim mi?”dedi.Hârice bin Zeyd (r.a): “-Hayır istemem, ben de senin yapmak istediğini yapacağım!”dedi.Abbâs bin Ubade (r.a): “-Eğer, biz koruyucuların yanında yer almazda, Resûlullâh (s.a.v) bir musibete uğrayacak olursa, artık, Rabbimiz katında bizim için ileri sürü-lebilecek bir mazeret bulunmaz! Hârice bin Zeyd’le Rabbimiz katında bizim için ne mazeret ne de hüccet olur!”Diyerek, üçü birden kılıçlarını sıyırıp müşriklerin arasına daldılar. Abbâs bin Ubade’yi, müşriklerden Süfyan bin Abdişşems vurup iki yerin-den çok ağır ve derin bir şekilde yaraladı.Müşriklerin mızrakçıları, Hârice bin Zeyd’i gövdesinin on dokuz yerinden mızrakla yaraladılar. Safvan bin Ümeyye yaralılar arasında onu görünce tanıdı: “-Bu Muhammed’in büyük sahabelerindendir ve ölmek üzeredir!” diyerek, ölmesini çabuklaştırdı.Onun burnunu kulağını kesib musle yaptı. Hârice bin Zeyd, Bedir günü, Safvan bin Ümeyye’nın aşırı müşrik olan babası Ümeyye bin Halef’i öldürmeye gelenlerdendi: “-Şimdi artık Muhammed’in ashabını işkencelerle öldürdüm! İçim soğudu ve ferahladı. Kavkal’ın oğlunu öldürdüm. Ebû Züheyr’in oğlu Hârice bin Zeyd’i de öldürdüm. Evs bin Erkam’ı da öldürdüm!”Müşrik Ümeyye bin Halef'i Bedir’de Muaz bin Afra ile Hârice bin Zeyd, ve Hubeyb bin İsâf birlikte öldürmüşlerdi. Bundan dolayı Safvan bin Ümeyye Uhud günü hep: “-Hubeyb bin İsâf'ı gören var mı?!”diye soruyor bulamıyordu. 3Hârice bin Zeyd’in hanımının adı bilinmiyor ancak iki çocuğu vardı bunlardan, kızı Cüneybe bint-i Hârice (r.a), Hz.Ebû Bekr ile evlenmiştir. Hz.Ebû Bekr (r.a) öldüğü zaman bu hanımı hamile idi. Daha sonra Ümmü Külsüm’ü dünyaya getirdi. Diğer çocukları ise erkek olup adı Sa’d bin Hârice ile Zeyd bin Hârice dir.Diğer çocuğu ise erkek olub ismi; Zeyd bin Hârice’dir. Zeyd bin Hârice ise; dördüncü halife Hz.Osman (r.a)’ın zamanına kadar yaşamıştır.Said bin el-Müseyyib den: “-Hazrec kabilesinden Zeyd bin Harice el-Ensâri Osman bin Affan zamanında vefat etti. Elbisesi ile üstünü örttüler. Biraz sonra bir kımıl-dama görüldü ve oradakiler bir ses duydular. Ölü konuşmaya başladı!” ve şöyle dedi : “-Ahmed! Ahmed (s.a.v) Levhu Mahfuz’da var. Ebû Bekr es-Sıddık sözünde sadıktı. Kendisi ile ilgili hususlarda aciz, (fakat) Allâh’ın emrini yerine getirirken dirâyetli idi. Bunlarda Levhi Mahfuzda var. Ömer bin Hattab’da sözünde sadıktı. Evet, sözünde sadıktı. Dirayetli ve güvenilir. Bunlarda Levhi mahfuzda var. Osman bin Affan da sözünde sadıktı. Evet sözünde sadıktı. O da onları takib ettiği yolda yürüdü. Dört gece geçti. Geriye iki gece kaldı. Fitne fesat da ortalığı kapladı. Kuvvetli zayıfı yiye-cek, kıyamet kopacak. Ordunuzla ilgili Eris kuyusu olaylarını duyacak-sınız. Eris kuyusu da nedir ki, daha nelere şahit olacaksınız!”Yahya Said’in şöyle dediğini nakleder:“-Daha sonra Hatme oğullarından birisi öldü. Üzerine bir bez parçası örtüldü. Ölüden sesler, gelmeye başladı. Şunları söyledi. Hâris bin Hazrec oğullarının kardeşi doğru söyledi. “-Evet doğru söyledi!” dedi.Nu’man bin Beşir den:“-Zeyd bin Harice Medine’nin caddelerinden birinde yürüdüğü sırada öğlen ikindi arasında ansızın düşerek öldü. Cenazesi âilesine götürüldü. Bir elbise ve iki parça beze sarıldı. Yatsı ile akşam arası Ensâr’ın kadınları etrafına toplanmış ağlaşıyorlardı. Birden bire elbisenin altından şöyle diyen bir ses duydular İki defa: “-Ey insanlar Susunuz!”Bunun üzerine yüzündeki ve göğsündeki örtü kaldırıldı. Ölmüş bulunan, Zeyd şöyle devam etti: “-Muhammed, Yüce Allâh’ın Resûlü ve Ümmü bir Peygamberdir. Peygamberlerin sonuncusudur. Bu levhi Mahfuzda var!”Sonra Onun diliyle şöyle denildi. “-Ebû Bekir es-Sıddık, sözünde sadıktı. Evet Sözünde sadıktı. Resûlullah (s.a.v)’in halifesi idi. Dirayetli idi. Kendisine güveniliyordu. Bedeni ile ilgili hususlarda aciz, Allâh’ın emrini tatbikte dirayetli idi. Bu da Levhi Mahfuz da var!”Yine, Onun diliyle Şöyle denildi. “-Sözünde sadıktı. Evet sözünde sadıktı. Üç defa ortada olan üçüncü. Halife Mü’minlerin Emiri Ömer idi. Allâh’ın emrini tatbikte hiç kimsenin kınamasından korkmazdı. Kuvvetlinin, zayıfı ezmemesi için insanlara engel olanda o idi. Bunlarda Levhi Mahfuz da var!”Yine onun lisanı ile şöyle denildi. “-Sözünde sadıktı. Evet sözünde sadıktı. Osman, Mü’minlerin Emiridir. Mü’minlere karşı merhametlidir. İki gece geçti. Geriye dört gece kaldı. İnsanlar ihtilafa düştüler. Nizam diye bir şey kalmadı. Haramlar âle-nen işlenmeye başlandı. Kıyamet yaklaştı. İnsanlar birbirlerini yiyecekler!”Nu’man bin Beşir den: “-Ortada olan halife üçünden de dirayetli idi. Allâh’ın emrini uyğula-mada hiç kimsenin kınamasına aldırmazdı. İnsanlara kuvvetlinin zayıfı ezmemesini emrederdi. Ömer, Mü’minlerin emiri idi. Sözünde sadıktı. Bunlar Levhi Mahfuzda var!”.... 4İslâm tarihince öldükten sonra konuşan kişi; Hârice bin Zeyd’in oğlu meşhur Zeyd bin Hârice (r.a)’dirŞübhesiz ki, en doğrusunu Allâh bilir. Allâh, onlardan razı olsun.1- M.Âsım Köksal İslâm Tarihi-10-155
2- M.Âsım Köksal İslâm Tarihi-6-74
3- M.Âsım Köksal İslâm Tarihi-10-154
4- M.Yusuf Kandehlevi Hadislerle Müslümanlık-5-1989
